26. tom „Kutnowskich Zeszytów Regionalnych” ukazuje się w aurze jubileuszu 50-lecia Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Kutnowskiej i zakończenia kadencji 2018-2022. To okres zmian, także w szerokim, krajowym kontekście. Zaskoczył nas drastyczny wzrost cen papieru i usług drukarskich, co, jak przypuszczamy, nie pozostanie bez wpływu na realizację naszych projektów wydawniczych. Ponadto, z przyczyn od nikogo niezależnych, zespół redakcyjny pracował tym razem w ograniczonym składzie. Czekając na powrót niezastąpionej Oli Szafrańskiej-Dolewskiej, wierzymy, że jest to stan tymczasowy. Tym czasem więc oddajemy Państwu, być może niedoskonały, kolejny tom rocznika, który inauguruje współpracę z nową drukarnią.
Tom 26. otwiera trzecia, finalna część rozprawy naukowej na temat geologicznej historii ziemi kutnowskiej. Obejmuje ona ostatnie 66 mln lat, czyli kenozoik, okres wielkich zmian klimatycznych na praobszarze Polski. Doszło wówczas do wyniesienia terenu Kutna. Drugi artykuł powstał na kanwie wydarzeń kampanii polskiej 1939 roku. Autor „oddaje głos” byłym żołnierzom brygad kawalerii, które brały udział w bitwie nad Bzurą. Po latach relacjonują między innymi przemarsz przez ziemię kutnowską, pobyt w Kutnie i przebieg działań bojowych na terenie naszego regionu. Następne opracowanie porządkuje wiedzę na temat przeobrażeń, jakim uległa w ostatnim dwudziestoleciu dzielnica przemysłowa Sklęczki. Dzisiaj Podstrefa Kutno Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej jest symbolem rozwoju gospodarczego Kutna. Punktem wyjścia dla kolejnego artykułu był grób powstańców styczniowych na cmentarzu w Śleszynie. Poszukiwania genealogiczne odsłoniły nowe wątki dążeń niepodległościowych Polaków oraz nieznane fakty z przebiegu powstania styczniowego na ziemi kutnowskiej. Autor następnego artykułu szuka śladów społeczności żydowskiej w rodzinnych Dąbrowicach − pyta „ostatnich pamiętających”, sięga do źródeł, odwiedza archiwa. Nie jest to jednak opracowanie historyczne, ale „prywatna” opowieść tkana z coraz cieńszych nici wiążących pamięć z niepamięcią. W kolejnym tekście powraca zima stulecia 1978/1979 i niemal czuje się jej grozę. Trzymający w napięciu reportaż ukazuje nierówną walkę drogowców z żywiołem na drogach powiatu kutnowskiego. Dalej − historia kryminalna z powojennego Kutna. Śledztwo w sprawie o zabójstwo prowadziła łódzka prokuratura wojskowa, a protokoły zeznań świadków znajdują się w zasobie Oddziałowego Archiwum IPN w Łodzi. Artykuł powstał na ich podstawie. W następnym opracowaniu ukazana jest skala męczeństwa duchownych z terenu obecnej diecezji łowickiej w latach II wojny światowej. Chrześcijańska retoryka męczeństwa koreluje z obrazami nazistowskich zbrodni popełnionych w akcjach eksterminacyjnych wymierzonych w polską inteligencję. Tematem tekstu pamiętnikarskiego są wojaże hrabiny Marii Stefanii Moszyńskiej z Sójek. Blaski życia obyczajowego i towarzyskiego elit europejskich przełomu XIX i XX wieku były wektorem jej aspiracji i zainteresowań. Autor kolejnego artykułu wspomina swoją 40-letnią działalność w TPZK na rzecz wszechstronnego rozwoju mieszkańców Kutna i subregionu kutnowskiego. Jest to swego rodzaju dialog z założeniami Statutu, implikujący potrzebę zmiany paradygmatu regionalizmu. Bohaterem szkicu biograficznego jest Zygmunt Okoniewski, założyciel żychlińskiej fabryki ze stuletnią historią − poprzedniczki obecnego Zakładu Maszyn Elektrycznych „EMIT” S.A. Artykuł o niezwykłym człowieku i dziele jego życia powstał w dużej mierze na podstawie informacji z pierwszej ręki. Autorka kolejnego tekstu biograficznego przybliża sylwetkę swego dziadka, porucznika Eugeniusza Kluzińskiego − przed wojną kapelmistrza orkiestry 37 pp., a po przejściu w stan spoczynku nauczyciela muzyki w kutnowskich szkołach, założyciela i dyrygenta zespołów muzycznych. Tom tradycyjnie zamyka kronika TPZK za rok 2021.
⇒ Uroczysta promocja 26. tomu Kutnowskich Zeszytów Regionalnych, którego wydanie jest realizacją zadania publicznego wspartego ze środków Prezydenta Miasta Kutno oraz Powiatu Kutnowskiego, odbędzie się 1 grudnia o godz. 16:00 w Centrum Teatru, Muzyki i Tańca.
Grażyna Baranowska
