Już wkrótce ukaże się jubileuszowy 25. tom „Kutnowskich Zeszytów Regionalnych”.
Ćwierć wieku temu edycja pierwszego tomu rocznika poświęconego problematyce „małej ojczyzny” była realizacją marzeń kutnowskich regionalistów – historyków, filologów, dziennikarzy. Prowadzenie badań nad historią najnowszą Kutna i regionu po zniesieniu cenzury i otwarciu archiwów oraz publikacja ich wyników na łamach własnego czasopisma były krokiem milowym w edukacji regionalnej. W ciągu ćwierćwiecza ponad 600 tekstów o szerokim spektrum zagadnień związanych z przeszłością i teraźniejszością ziemi kutnowskiej opublikowało ok. 200 autorów − ich nazwiska zawiera indeks autorski na końcu Bibliografii Zawartości KZR. Zmieniające się składy zespołu redakcyjnego tworzyli: Mariola Baranowska, Bogdan Danelski, Marek Drabik, dr Karol Koszada, Urszula Kowalska, Andrzej Latos, Grażyna Majewska, Zofia Marcinkiewicz, dr Janusz Pawlak, doc. dr Ryszard Rosin, dr Jacek Saramonowicz, dr Piotr Stasiak, dr Elżbieta Świątkowska, Kazimierz Śwircz, Andrzej Urbaniak, dr Eugeniusz Walczak, Maria Wierzbicka, Marek Wójkowski.
Jesteśmy zaszczycone, kontynuując dzieło naszych poprzedników.
Tegoroczny tom inauguruje część druga pracy naukowej poświęconej geologicznym dziejom ziemi kutnowskiej, obejmująca dwie epoki, które przyniosły największe zmiany na planecie – paleozoik (542 mln-252 mln lat temu) oraz mezozoik (252 mln-66 mln lat temu). Drugi artykuł jest przeniesieniem w klimat lat międzywojennych, którego barwnym elementem byli polscy ułani. W połowie sierpnia 1934 roku, podczas letnich manewrów na linii Kutno – Koło − Konin, zawitała na ziemię kutnowską 2 Dywizja Kawalerii pod dowództwem gen. bryg. Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego. Trzeci artykuł to historia majątku Kaszewy Kościelne. Mimo rozczłonkowania własności, sukcesywnych wyprzedaży dóbr oraz licznych zmian właścicieli, przetrwał dwie wojny i stalinizm. Ocalał w szczątkowej formie, pozostając w rękach właścicieli. Ich potomkowie kontynuują historię majątku, próbując zachować resztki rodowego siedliska. Autorka czwartego opracowania eksploruje przeszłość swoich przodków. Ich protoplasta był rycerzem króla Władysława Jagiełły i walczył pod Grunwaldem. Rozległe koligacje łączyły antenatów autorki z właścicielami wielu okolicznych dóbr, zaś wspólni przodkowie jej rodziny spokrewnieni byli z wielkimi postaciami z kart historii Polski. Kolejny tekst powstał na podstawie wywiadu z twórczynią Teatru Bajki „Puszek”, który w 2020 roku obchodził 40-lecie istnienia. W historii „Puszka” odbijają się czasy PRL-u i stopniowe dochodzenie do formuły teatru, który stał się artystycznym domem dla dwóch pokoleń młodych aktorów z Kutna. Na pytanie, czy istnieje skuteczny sposób na edukację regionalną społeczności lokalnej, odpowiada artykuł podsumowujący siedmioletnie doświadczenia prezesa towarzystwa regionalnego działającego w Żychlinie. Z Żychlinem związany był bohater kolejnego artykułu − Ludwik Zalewski, honorowy obywatel tego miasta, zasłużony działacz społeczny, a także autor wspomnień, które ów artykuł dopełniają. Następny jest szkic biograficzny poświęcony Eugeniuszu Łempickiemu – właścicielowi majątku Głogowiec, działaczowi niepodległościowemu i społecznemu, a po nim dwa teksty pożegnalne dedykowane Grażynie Majewskiej, zmarłej w tym roku wybitnej kutnowskiej regionalistce, członkini TPZK, wieloletniej dyrektor Muzeum – Zamek w Oporowie.
Blok artykułów o charakterze przyczynkarskim rozpoczyna opis więzienia śledczego, które działało w Kutnie podczas okupacji niemieckiej. Artykuł powstał w oparciu o akta łódzkiego oddziału IPN, z których pochodzą m. in. relacje więźniów i fotografie wykonane przez Niemców. Zbiór pamiątek, jakie ocalały po mieszkańcach dworu Sójki, jest motywem przewodnim następnego artykułu, ale i pretekstem do odtworzenia ciekawych faktów z biografii ich właścicieli. Niezwykle cennym źródłem informacji okazał się pamiętnik Stefanii z Cieleckich Moszyńskiej. Kolejny szkic jest zapowiedzią cyklu poświęconego kutnowskim firmom rodzinnym. Jako pierwszy opisany został rzemieślniczy zakład malarski rodziny Tomaszewskich założony w 1918 roku i istniejący nieprzerwanie do roku 2020. Następny tekst ma związek z PRL-owskim systemem gospodarki mieszkaniowej. Jego elementem były Przymusowe Zrzeszenia Prywatnych Właścicieli Nieruchomości − w Kutnie takie zrzeszenie istniało do początku lat 70. W kolejnym szkicu poruszone są kwestie urbanistyczno-architektoniczne dotyczące realizacji projektu domu kultury w Kutnie. Obiekt uznany został za jeden z nielicznych godnych uwagi przykładów polskiej architektury modernistycznej, zaś jego projekt otrzymał ważną nagrodę. Przyczynkiem do dziejów posługi prymasowskiej w Polsce jest szkic poświęcony Prymasom Polski − kard. Augustowi Hlondowi i kard. Stefanowi Wyszyńskiemu oraz ich wizytom w Kutnie i na ziemi kutnowskiej. Dział kończy się cyfrową kopią aktu notarialnego z sierpnia 1841 roku, dotyczącego budowy szpitala w Kutnie. Oryginalny dokument znajduje się w zbiorach kutnowskiego oddziału Archiwum Państwowego w Płocku. Tom zamykają dwa teksty poświęcone ważnym dla Kutna książkom oraz kronika działalności TPZK za rok 2020.
Zadanie publiczne “Przygotowanie i publikacja Kutnowskich Zeszytów Regionalnych, tom 25.” zostało dofinansowane przez Prezydenta Miasta Kutno i Powiat Kutnowski.
Mamy nadzieję, że znajdą Państwo dla siebie coś ciekawego…
