Andrzej Wojtczak (ur. 1950) urodził się i wychował w Kutnie. Z wykształcenia ślusarz-mechanik. Od 1975 roku, kiedy na dobre zajął się rzeźbieniem, wiele się zmieniło w jego życiu. Stało się ono pełniejsze i ciekawsze. Związał się wówczas z grupą rzeźbiarzy skupionych przy Muzeum w Łęczycy. Zaczął uczestniczyć w konkursach. Bywał na wystawach oraz imprezach folklorystycznych, których w tym okresie wiele odbywało się na terenie naszego kraju. Pod koniec lat 70-tych podjął współpracę z Cepelią. Wówczas niektóre jego prace trafiły do muzeów. W tym okresie zostaje laureatem wielu nagród i wyróżnień. Z końcem lat 80-tych przyszło zainteresowanie jego twórczością zza granicy i rzeźby powędrowały do galerii w Niemczech (1992), Francji (1996), Szwajcarii, a później także do Santa Fe w Stanach Zjednoczonych (1997, 1998). W latach 90-tych zaczął otrzymywać zaproszenia do wykonania, tamże na miejscu, monumentalnych, ponad dwumetrowej wysokości rzeźb plenerowych. Teraz zdobią one dziedzińce przy kościołach w Wittsted, Caciliengroden, Wilchelmschafen i Archoln w Niemczech oraz Villefranche Sur Mer we Francji.
Twórczość artysty uległa na przestrzeni lat istotnym przemianom. Początkowo wykonywał pojedyncze figurki o słupowej, stylizowanej formie, z płytko wyodrębnionymi i schematycznie modelowanymi elementami. Następnym etapem było tworzenie z nich kompozycji. Tworzące je wówczas postacie charakteryzowały się masywną, bryłowatą sylwetką. Zasadnicze zmiany nastąpiły po 1985 roku i dotyczyły tematyki prac, ale przede wszystkim odniosły się do warstwy stylistycznej, do sposobu opracowania rzeźb. W tym czasie jego rzeźby otrzymały formę bardziej spłaszczoną oraz wydłużoną ku górze. Wprowadzone zostały prześwity, dzięki którym prace zyskały pożądaną lekkość. Rzeźby wykonane w ostatnim okresie odznaczają się coraz większą delikatnością, tworzą wręcz ażurową formę. W zasadniczy sposób zmienił się także sposób opracowania postaci. Przede wszystkim ich sylwetki uległy wysmukleniu.
Od wielu lat Andrzej Wojtczak rzeźbi w drewnie lipowym ponieważ jest „plastyczne” i najlepiej daje się formować. Obok omawianych kompozycji rzeźbiarskich powstają też płaskorzeźby głównie w formie tryptyku z ruchomymi, dwustronnie opracowanymi skrzydłami. Powstały tutaj prace poświęcone najważniejszym wydarzeniom z Życia Matki Bożej, o tematyce bożonarodzeniowej oraz związane z życiem i działalnością Chrystusa. Najważniejsze miejsce w twórczości artysty zajmuje tematyka sakralna, lecz nie odwołuje się tu do powszechnie znanych wzorców kościelnej ikonografii i stosowanej tamże symboliki, a poszczególne fakty ,motywy odczytuje po swojemu, proponując nowy typ, nową interpretację. Do niektórych tematów powraca co pewien czas, gdy przy innych już w trakcie realizacji rodzi się nowy pomysł na kolejne rozwiązanie. Wówczas dla pamięci szkicuje je i niecierpliwie czeka, ażeby się z nim zmierzyć i myślami jest już głównie przy nim. Tak powstaje nieraz kilka wersji jakiegoś tematu, aż do wyczerpania pomysłów. Początkowo tematy do swoich prac czerpał z potocznej wiedzy religijnej czy też wykorzystywał zasłyszane opowieści. Tymczasem pośród uwięzionych z nim działaczy opozycji spotkał osoby, które systematycznie czytały Biblię i czerpały z niej siłę. Wówczas do niej sięgnął, a ponadto zainteresował się publikacjami na temat żywotów świętych, symboliki chrześcijańskiej, a z czasem dotyczących także tradycji ludowych. Odtąd tego typu materiały stały się głównym źródłem pomysłów dla jego kompozycji. Zapragnął, ażeby jego rzeźby służyły nie tylko do oglądania, lecz również skłaniały do medytacji, żeby miały walory poznawcze. Bogata wyobraźnia artysty w szczególnie ciekawy i różnorodny sposób realizuje się w szopkach. Wykonywał je od początku swojej twórczości i na ich przykładzie można zaobserwować jakimi drogami, w jakim kierunku ona podąża oraz na czym polega dokonujące się w niej zmiany. Wykonane za granicą monumentalne figury przedstawiają: czterech ewangelistów, św. Elżbietę, Michała, Rachel, Pasterza.
Rzeźbiarz kocha wieś z jej spokojem, przyrodą, stąd też radość przebywania w usytuowanej poza miastem pracowni. Tymczasem problematyka wiejska nie pojawia się zbyt często w jego twórczości.
Natomiast przy okazji niektórych innych tematów stara się jak wspomina, nawiązywać do ludowych zwyczajów i obrzędów. Działalność twórcza stała się dla Andrzeja sposobem na życie i trudno mu wyobrazić sobie rozstanie. Tymczasem ma świadomość, że praca rzeźbiarska wymaga dużo wysiłku, któremu czasem może nie podołać. Dlatego kontynuację swojej twórczości widzi w malarstwie. Próby w tym kierunku podjął trzy lata temu. Podejmowane tematy, sposób ich rozwiązania nawiązuje do jego prac rzeźbiarskich. Taka możliwość kontynuowania działalności twórczej bardzo go cieszy, ale jeszcze bardziej to, że pasję rzeźbiarską wykazuje córka Magdalena. Rzeźbiarstwem zainteresowała się już w wieku pięciu lat, kiedy to razem z ojcem pozostawała w domu, bawiąc się wiórkami i klockami drewna, obserwowała jak pracował. Obecnie jest laureatką kilku konkursów, na których prezentowała swoje rzeźby. Artysta poza ogólnymi uwagami nie zamierza jej ukierunkowywać ani niczego narzucać.
W swojej uporczywości i doskonaleniu kompozycyjnym wybranego tematu Andrzej wydaje się bardzo konsekwentny. Potrafi wielokrotnie modyfikować wybrany temat, starając się doprowadzić go do perfekcyjności, przekazania treści i nastroju wykonywanych rzeźb. Andrzej podobny jest do wielu profesjonalnych twórców, którzy wracają do raz już wykonywanego tematu, by w kolejnej odsłonie przekazać coś więcej i bardziej precyzyjnie oddać jego nastrój. Andrzej Wojtczak nie marnuje swego niepospolitego życia, każde doświadczenie wykorzystuje tak, by wzbogacać swoją osobowość, co w efekcie, w sposób plastyczny przekłada się i prezentuje w wykonywanych przez niego rzeźbach. Sam artysta wdzięczny jest Opatrzności za to rzeźbiarstwo, któremu zawdzięcza lepsze, ciekawsze życie .
Udział w wystawach, festiwalach, konkursach Andrzeja Wojtczaka:
1975
- Pamiątka z Ziemi Łęczyckiej, Łęczyca
- Górnik w rzeźbie ludowej. Łęczyca
1976
- Rękodzieło wsi – obrzędy i zwyczaje, Płock
- Święto plonów w rzeźbie ludowej, Płock
- Henryk Sienkiewicz i bohaterowie jego utworów, Siedlce
1977
- Rolnik i jego praca w rzeźbie i malarstwie ludowym, Łęczyca
1978
- Artystyczne rękodzieło wsi, Płock
- Współczesna sztuka ludowa regionu łęczyckiego, Łęczyca
- Niech żyje nam górniczy stan, Łęczyca
1979
- Szopka łęczycka, Łęczyca
1980
- Diabeł Boruta w rzeźbie i legendzie ludowej, Łęczyca
- Wisła w sztuce ludowej, Toruń
1981
- Sztuka sakralna, Płock
- Rzeźba ludowa regionu kutnowskiego, Kutno
1982
- Kobieta w łęczyckiej rzeźbie ludowej, Łęczyca
1983
- Madonny Mazowieckie, Sierpc
- Współczesna rękodzieło ludowe i artystyczne regionu łęczyckiego, Łęczyca/Łódź/Kutno
- Rzeźba ludowa, Poznań
1984
- Dzieło Oskara Kolberga w sztuce ludowej, Przysucha/Radom
- Ojczyzna, Lublin
1985
- Stare i nowe Mazowsze w malarstwie i rzeźbie ludowej, Płock
- Świat baśni i legend w rzeźbie ludowej, Poznań
1986
- Współczesne łęczyckie rękodzieło ludowe i artystyczne, Łęczyca
- Rzeźba ludowa, Poznań
1987
- Twoja cześć i chwała, Sierpc
- Twórczość ludowa w kręgu „Folkloru”, Poznań
- Zwyczaje i obrzędy regionu łęczyckiego w rzeźbie ludowej, Łęczyca
- Boże Narodzenie w ludowej plastyce zdobniczo-obrzędowej, Poznań
1988
- Żywot Maryi Matki Bożej, Sierpc
- Ogólnopolskie Targi Sztuki Ludowej, Warszawa
- Ogólnopolskie Targi Sztuki Ludowej, Kraków
1990
- Ogólnopolskie Targi Sztuki Ludowej, Warszawa
- Ogólnopolskie Targi Sztuki Ludowej, Kraków
1992
- Wystawa poplenerowa, Wittstedt [Niemcy]
1994
- Wystawa poplenerowa, Wilcheimschafen [Niemcy]
- Rzeźba ludowa, Kutno
1995
- Wystawa poplenerowa, Wilcheimschafen [Niemcy]
- Wystawa poplenerowa, Ahlhom [Niemcy]
- Wystawa poplenerowa, Wilcheimschafen [Niemcy]
- Galeria, Lozanna [Szwajcaria]
1996
- Wystawa i plener w Willefranche, Sur-Mer [Francja]
1998
- Przegląd twórczości ludowej, Kutno
- Przegląd twórczości ludowej, Wałcz
2000
- Mój Jubileusz, Radomsko
2002
- Rzeźba ludowa i nieprofesjonalna w województwie łódzkim, Łódź
- Wszyscy Święci, Łódź
2003
- Kapliczki i figury przydrożne, Łódź/Łęczyca/Kutno/Tomaszów Maz./Konstantynów
2004
- Święty od wody, Tomaszów Mazowiecki
2005-2011
- Wielkanocny Kiermasz Sztuki Ludowej i Rękodzieła, Łódź
- Świąteczny Kiermasz Sztuki Ludowej i Rękodzieła, Łódź
2005
- Sercem malowane. Współczesne malarstwo ludowe i nieprofesjonalne województwa łódzkiego, Łódź
2006
- Malarstwo ludowe i nieprofesjonalne w województwie łódzkim, Piotrków Trybunalski
- Stajenka cicha. Boże Narodzenie we współczesnej rzeźbie nieprofesjonalnej twórców województwa łódzkiego, Łódź
2007
- XXXIV Konkurs Ludowej Sztuki Religijnej, Kielce
2007-2010
- Udział w projekcie „Pejzaż Wszystkich Świętych – rekonstrukcja krajobrazu kulturowego”, woj. łódzkie
2008
- I Międzynarodowy Festiwal Sztuki Naiwnej „Nikisz-For”, Katowice
- Rzeźba ludowa i nieprofesjonalna w województwie łódzkim, Łódź
- Wystawa „Idą Gody, idą… Inspiracje Bożym Narodzeniem”, Łódź
2010
- Wystawa „Bóg się rodzi… Boże Narodzenie w rzeźbie ludowej”, Łódź
2010-2011
- Wystawa „Un Sauveur nous est ne”, Lisieux [Francja]
2011
- IV Międzynarodowy Festiwal Sztuki Naiwnej „Art-Naif Festiwal“, Katowice
- Kiermasz Sztuki, Berlin
- Wystawa „Polskie Boże Narodzenie”, Łódź
2012
- Wystawa „Polskie Boże Narodzenie”, Radomsko
- V Międzynarodowy Festiwal Sztuki Naiwnej „Art-Naif Festiwal“, Katowice
Wystawy indywidualne:
- 1992 Wittsted [Niemcy]
- 1996 Villefranche [Francja]
- 1997 Santa Fe [USA]
- 1998 Santa Fe [USA]
- 2009 Nicea [Francja]
Nagrody i odznaczenia:
- Wyróżnienie, Górnik w rzeźbie ludowej, Łęczyca, 1975
- Wyróżnienie, Święto plonów w rzeźbie ludowej, Płock, 1976
- Wyróżnienie, Henryk Sienkiewicz i bohaterowie jego utworów, Siedlce, 1976
- III nagroda, Rolnik i jego praca w rzeźbie i malarstwie ludowym, Łęczyca, 1977
- III nagroda, Artystyczne rękodzieło wsi, Płock, 1978
- I nagroda, Współczesna sztuka ludowa regionu łęczyckiego, Łęczyca, 1978
- II nagroda, Niech żyje nam górniczy stan, Łęczyca, 1978
- Wyróżnienie, Szopka łęczycka, Łęczyca, 1979
- II nagroda, Diabeł Boruta w rzeźbie i legendzie ludowej, Łęczyca, 1980
- Wyróżnienie, Sztuka sakralna, Płock, 1981
- II nagroda, Rzeźba ludowa regionu kutnowskiego, Kutno, 1981
- Wyróżnienie, Kobieta w łęczyckiej rzeźbie ludowej, Łęczyca, 1982
- III nagroda, Madonny Mazowieckie, Sierpc, 1983
- II nagroda, Współczesna rękodzieło ludowe i artystyczne regionu łęczyckiego, Łęczyca /Łódź/Kutno, 1983
- III nagroda, Rzeźba ludowa, Poznań, 1983
- Wyróżnienie, Stare i nowe Mazowsze w malarstwie i rzeźbie ludowej, Płock, 1985
- II nagroda, Świat baśni i legend w rzeźbie ludowej, Poznań, 1985
- I nagroda, Współczesne łęczyckie rękodzieło ludowe i artystyczne, Łęczyca, 1986
- II nagroda, Rzeźba ludowa, Poznań, 1986
- I nagroda, Twoja cześć i chwała, Sierpc, 1986
- I nagroda, Twórczość ludowa w kręgu „Folkloru”, Poznań, 1987
- I nagroda, Zwyczaje i obrzędy regionu łęczyckiego w rzeźbie ludowej, Łęczyca, 1987
- I nagroda, Boże Narodzenie w ludowej plastyce zdobniczo-obrzędowej, Poznań, 1987
- I nagroda, Żywot Maryi Matki Bożej, Sierpc, 1988
- Dyplom uznania za aktywną działalność i rozsławianie dorobku kultury regionu w kraju i za granicą, przyznany przez Marszałka Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, 1997
- III nagroda, Przegląd twórczości ludowej, Kutno, 1998
- III nagroda, Przegląd twórczości ludowej, Wałcz, 1998
- II nagroda, Mój Jubileusz, Radomsko, 2000
- III nagroda, Rzeźba Ludowa i Nieprofesjonalna w Województwie Łódzkim, Łódź, 2002
- Wyróżnienie, Wszyscy Święci, Łódź, 2002
- Wyróżnienie I stopnia, Malarstwo ludowe i nieprofesjonalne w województwie łódzkim, Piotrków Tryb., 2006
- Nagroda Główna, Ogólnopolski Konkurs Sztuki Ludowej w ramach VII Dni Europejskiej Kultury Ludowej, Częstochowa, 2006
- II Nagroda, Pomorska Szopka, Gdynia, 2006
- Nagroda Marszałka Województwa Łódzkiego, Łódź 2006
- III Nagroda, XXXIV Konkurs Ludowej Sztuki Religijnej, Kielce, 2007
- I Nagroda, Rzeźba ludowa i nieprofesjonalna w województwie łódzkim, Łódź 2008
- Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis, 2009
- Targi Sztuki w Krakowie – 2013-2017
- Konkurs 60 plus kategoria rzeźba – Łódzki Dom Kultury – I miejsce – 2017
- IX konkurs na Rzeźbę ludową pt. Rybackie scenki rodzajowe – Wyróżnienie 2017 – Hel
W dniu 30 maja 2019 roku na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się uroczysta Gala 44. edycji Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”, którą to Andrzej Wojtczak otrzymał z rąk Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, profesora Piotra Glińskiego oraz od prezesa i wiceprezesa fundacji Cepelia w Warszawie.
Opr. Bożena Gajewska
