Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Kutnowskiej zostało zarejestrowane przez Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi w dniu 21 kwietnia 1972 r. Od 27 sierpnia 2003 r. jest wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego, natomiast 17 lipca 2004 r. uzyskało status organizacji pożytku publicznego. Jego założycielami, zarazem pierwszymi kutnowskimi regionalistami, była grupa kutnowskiej inteligencji, przede wszystkim: nauczyciele, prawnicy, muzealnicy, bibliotekarze ponadto księgarze i lekarze. Wśród nich należy przede wszystkim wymienić: Grażynę Kin-Rzymkowską, Krystynę Brzozowską, Urszulę Macher, Franciszkę Gondek, Jadwigę Pukaczewską, Jadwigę Brodowicz, Zofię Marcinkiewicz, Wiesławę Rybczyńską, Marię i Adama Bednarków, Stefana Talikowskiego, Henryka Lesiaka, Jana Marciniaka, Stefana Pawlaka, Józefa Szymańczyka, Jana Pychińskiego, Stanisława Kurmana, Lechosława Kubiaka, Ryszarda Głogowskiego i Władysława Karczewskiego.
W pierwszych latach działalności członkowie TPZK podjęli pionierskie, na terenie Powiatu Kutnowskiego, prace nad badaniem i popularyzacją dziejów, tradycji i tożsamości swojej „małej ojczyzny”. Równolegle, rozpoczęli szeroką popularyzację idei regionalizmu oraz pozyskiwali kolejnych zwolenników dla tego rodzaju działalności społecznej(…).
Zgodnie ze swoim statutem Towarzystwo prowadzi różnorodną działalność służącą rozwojowi kulturalnemu społeczeństwa powiatu kutnowskiego. Przede wszystkim organizuje prace badawcze mające na celu popularyzację dziejów tego regionu, sprawuje opiekę nad spuścizną kulturalno-materialną, a w szczególności zabytkami architektury Kutna i powiatu, upamiętnia wybitnych ludzi i wydarzenia na terenie regionu, gromadzi materiały dotyczące różnych aspektów przeszłości i współczesności ziemi kutnowskiej. Ponadto inicjuje i wspiera różnorodne przedsięwzięcia przyczyniające się do rozwoju kultury, troszczy się o estetykę i ochronę środowiska naturalnego oraz prowadzi wszelkie inne formy działalności służące wszechstronnemu rozwojowi powiatu kutnowskiego.
Swoje cele statutowe Towarzystwo realizuje poprzez działalność wydawniczą, medalierską, organizację sesji, odczytów, spotkań, konkursów, rajdów, wystaw historycznych oraz inspirowanie różnego rodzaju inicjatyw kulturalnych. Ważne miejsce w jego działalności zajmuje współpraca ze służbami konserwatorskimi, popularyzacja muzyki poważnej, organizacja wycieczek historyczno-krajoznawczych, współpraca z samorządami lokalnymi powiatu kutnowskiego oraz ogólnopolskim ruchem regionalnym. Celem nadrzędnym tych działań jest rozwijanie różnych form aktywności społecznej służących integracji i tworzeniu lokalnej samorządności, mających pomagać w kreowaniu nowoczesnego społeczeństwa obywatelskiego. Powyższe zadania są równocześnie tożsame z najważniejszymi celami przyświecającymi współczesnemu regionalizmowi polskiemu.
Wiadomości Kutnowskie z 1974 roku opisały działalność TPZK w poprzednim roku:
