Rodzaj zabytku: Krośniewicka Kolej Wąskotorowa
Datowanie: 1910 r.
Numer rejestru zabytków i data wpisu: A/31 – dec. l.dz.5340-32/98 z 28.12.1998 (teren d. woj. płockiego) oraz WUOZ-640/264/2006 z 10.10.2006 (odcinek Sierpów – Ozorków)
Zastosowanie: nieczynna
Historia:
Krośniewicka Kolej Wąskotorowa była kluczowym elementem sieci Kujawskich Kolei Wąskotorowych, które zaczęły powstawać na pocz. XX w. z myślą o obsłudze cukrowni, do których transportowano buraki cukrowe i inne towary oraz ludzi. Pierwsze koleje cukrownicze powstały na Kujawach w latach 1907-1910. Wtedy też właśnie utworzono odcinek na trasie Krośniewice Miasto-Ostrowy Wąskotorowe, który zaopatrywał cukrownię w Ostrowach. Po wybuchu I wojny światowej Niemcy i przejęciu kolejek przez niemieckie wojska, zmieniono rozstaw torów. W 1914 r. powstały też nowe trasy – Krośniewice-Wielka Wieś Kujawska-Cetty-Boniewo. Powstały też trasy Krośniewice-Dzierzbice Kutnowskie i Krośniewice-Krzewata oraz Boniewo-Przystronie.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, kujawskie wąskotorówki zostały przejęte przez państwo. Rozpoczął się proces scalania sieci i ujednolicania rozstawów torów. W tym czasie Krośniewice stały się jedną z najważniejszych stacji w obrębie sieci Kujawskich Kolei Wąskotorowych. Zlokalizowano tu węzeł kolejowy, a także jedne z największych w kraju warsztatów naprawczych dla kolei wąskotorowych.
II wojna światowa na szczęście nie wyrządziła kolejkom większych szkód. Niestety pod jej koniec Niemcy wywieźli znaczną część taboru i wyposażenia warsztatów. Po zakończeniu wojny wąskotorówkę włączono w struktury Polskich Kolei Państwowych. Ruszyły prace nad dalszym ujednolicaniem rozstawu torów do 750 mm. Dzięki tym działaniom powstała ogromna sieć Kujawskich Kolei Dojazdowych, licząca setki kilometrów torowisk. Lata 50. i 60. były okresem największych przewozów pasażerskich i towarowych na sieci Kujawskich Kolei Dojazdowych. W latach 70. Kolejka została jednak zepchnięta na dalszy plan, co wiązało się z prężnie rozwijającym się transportem samochodowym. Lata 90. już w znacznym stopniu ograniczyły działalność kolejki, co było efektem likwidacji dużej liczby cukrowni. W 2001 r. PKP ostatecznie zakończyły eksploatację wszystkich kolei wąskotorowych.
Krośniewicka wąskotorówka została przejęta przez Urząd Miasta i Gminy Krośniewice i w 2002 r. podpisała umowę użyczenia jej ze Stowarzyszeniem Kolejowych Przewozów Lokalnych z Kalisza, które wznowiło przewozy pasażerskie. Stan ten trwał do 2008 r., kiedy umowę zerwano. Pociągi znów stanęły. Ten stan trwa do dziś – stacja w Krośniewicach stoi pusta.
