Orłów-Parcel – grodzisko

Rodzaj zabytku: grodzisko

Datowanie: koniec XIII w. – poł. XV w.

Numer rejestru zabytków i data wpisu:

Zastosowanie: obiekt jest w całości nieużytkiem porośniętym olszyną, krzewami i trzciną


Lokalizacja i opis:

Stanowisko zlokalizowane jest w zalewowej, podmokłej dolinie Bzury, na jej południowym (prawym) brzegu. Jest ono oddalone: o ok. 300 m od leżących na północ dawnych zabudowań folwarku w Orłowie oraz około 500 m na północny-wschód od tamtejszego kościoła parafialnego – położonych na drugim brzegu rzeki. Z kolei około 700 m dzieli grodzisko od przebiegającej na wschód od niego drogi łączącą Orłów z wsiami: Łazin i Oszkowice.

Kopiec o formie niewysokiego nasypu i kształcie krótkiego prostokąta mierzy u podstawy 45-50 m i ma ok. 2,5 m wysokości, zaś plateau ma wymiary około 32 x 40 m. Otacza go bardzo słabo czytelna, wąska fosa. Położony jest on wśród zalewowych łąk (dawnych mokradeł).

Historia:

Miejscowość Orłów wymieniana jest w przekazach pisanych począwszy od 1384 r., kiedy to pisze się z niej Dadźbóg z rodu Junoszów. W 1387 r. wzmiankowana jest tamtejsza parafia, a przed 1390 r. w Orłowie lokowane zostało miasto, będące centrum kilkuwioskowego klucza Orłowskich h. Junosza. Wspomniane w 1434 r. castrum nie pojawia się później w źródłach, a pochodzące z XVII i XVIII w. inwentarze wspominają już tylko o nieobronnej siedzibie dworskiej.

Obiekt użytkowano w dwóch fazach: I, od końca XIII w. do 1. połowy XIV w. oraz II, od połowy XIV do połowy XV w. Castrum w Orłowie wzmiankowane było w 1424 r., a więc dopiero u schyłku jego istnienia. Na obecnym etapie badań niemożliwe jest wskazanie fundatora budowli, a jej funkcjonowanie łączyć można z rodziną Orłowskich h. Junosza. Obiekt z fazy I uległ pożarowi, z fazy II został intencjonalnie opuszczony.

W okresie międzywojennym oraz w 1948 r. i latach 50. XX w. obiekt objęty został badaniami powierzchniowymi prowadzonymi odpowiednio przez Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie i Muzeum Archeologiczne w Łodzi (obecne Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi), zaś w 1983 r. był weryfikowany przez Pracownię Archeologiczno-Konserwatorską PP. Pracownie Konserwacji Zabytków, Oddział w Łodzi. W latach 1984-1985 badania archeologiczne prowadził tu Leszek Kajzer, a ich wyniki zostały opublikowane. Wykonano wówczas 15 wykopów, o łącznej powierzchni 140 m2, w których stwierdzono, iż w trakcie I fazy – około 1300 r. – użytkowania obiekt miał formę niewielkiej (ok. 20 m średnicy), nieznacznie wywyższonej nad mokradła kępy otoczonej płotem-palisadą. Został on wraz z zabudową zniszczony w efekcie pożaru, a w czasie odbudowy (faza II) teren dworu znacznie powiększono i podwyższono, otaczając częstokołem obszar mierzący 35-40 x 48 m. W jego południowo-zachodniej partii wybudowano drewniany dom główny, a w części wschodniej wzniesiono budynki gospodarcze. W połowie XV w. zaprzestano użytkowania obiektu.

W trakcie prowadzonych na grodzisku prac zebrano liczne ułamki naczyń glinianych oraz kości zwierzęce, a także przedmioty żelazne. Na szczególną uwagę zasługują m.in.: ułamek oprawy noża z kości słoniowej z lwem i lwiątkiem lub pieskiem, relikty skórzanego kołczanu lub łubia, płytki pancerza, ułamek głowni noża „bojowego”, groty bełtów cylindryczna kłódka ze śladami brązowych zdobień.

Na podstawie: grodzisko – Zabytek.pl

logo-tpzk.jpg
Zadzwoń do nas
+48 883 555 432
Napisz do nas
poczta@tpzk.eu
Przewiń do góry