tylko fotografie nie liczą się z czasem

 

Warto obejrzeć!
Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Kutnowskiej poleca tę wystawę Państwa uwadze – dotyczy bowiem naszego regionu, Ziemi Kutnowskiej i ludzi z nią związanych !

 

 

                                                                                                                      Historia rodziny Rembielińskich

Rembielińscy wywodzą się, jak samo nazwisko wskazuje, ze wsi Rembielin. Obecnie wieś ta znajduje się w powiecie przasnyskim w gminie o nazwie Brudzeń Duży. Pierwsze dane na temat Rembielina pochodzą z XVI wieku. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego krajów słowiańskich podaje, iż:

„…we wsi Rembielino w parafii Rokicze, było czterech poddanych Alberta Rembielińskiego i Zofii Borzewskiej 2 zagrody, 1 łan. Mateusz Niewiczo, Andrzej Bank, poddani Mateusza Zernickiego; Gorzechowscy mieli 1 i 1/2 łanu i 3 zagrody. Sześciu poddanych Mateusza Mazowieckiego siedziało na 1 łanie. Płacono poboru 6 fl. 7gr…”[1].

Była to rodzina szlachecka, która czynnie brała udział w życiu społecznym i politycznym, szczególnie w XVIII i XIX wieku. Rembielińscy byli szlachtą herbu Lubicz. Herb ten przedstawia się następująco. W polu błękitnym podkowa srebrna z krzyżem kawalerskim złotym na barku i drugim takimż krzyżem pośrodku; klejnot trzy pióra strusie. Najstarsza pieczęć z tym herbem pochodzi z 1348 roku, najstarszy zapis z 1396 roku. Herb powszechny głównie w ziemi brzeskiej, inowrocławskiej, lubelskiej, łęczyckiej, poznańskiej, sandomierskiej i sieradzkiej. Używało go 590 rodzin[2].

Pierwsze wzmianki o rodzinie Rembielińskich pochodzą już z XV wieku, kiedy to Jakub z Sumina Sumiński wymieniony został w aktach dobrzyńskich z 1495 roku ożeniwszy się z Katarzyną Rembielińską. Ich syn Franciszek z Sumina Sumiński był wiceregentem ziemi dobrzyńskiej w 1529 roku. Kolejny raz wspomina się o przedstawicielach tegoż rodu na początku XVII wieku, gdy Zofia Rembielińska herbu Lubicz wyszła za mąż za Stanisława Rozwadowskiego[3].

W Tekach Dworzaczka wielokrotnie pojawiają się przedstawiciele Rembielińskich. Pierwsza wzmianka ich dotycząca pochodzi z 1588 roku i pochodzi z kaliskich ksiąg rezygnacji, w których mowa o małżonkach Janie Rembielińskim i Małgorzacie Chwalczewskiej[4].

 

Wzrost znaczenia rodziny Rembielińskich nastąpił w połowie wieku XVIII, kiedy to Stanisław Rembieliński syn Franciszka, łowczego mińskiego i Anny z Kossaków związał się z ugrupowaniem popierającym kandydaturę Stanisława Poniatowskiego na króla Polski. Stanisław oddał na niego głos w imieniu swoim i swojego brata Franciszka[5]. Poza tym, Stanisław Rembieliński był również autorem i wydawcą diariuszy pierwszych trzech sejmów stanisławowskich (konwokacyjnego, elekcyjnego i koronacyjnego), zebranych i opatrzonych prywatną dedykacją autora dla króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po koronacji Stanisława Augusta na króla objął on oficjalnie funkcję sekretarza Jego Królewskiej Mości. W 1766 roku został powołany na sekretarza sejmu obradującego pod laską Celestyna Czaplica, na którym to odegrał znaczącą rolę, ponieważ odczytał wszystkie przedstawione projekty w izbach poselskich i senatorskich, nadając tym projektom ostateczną formę językową i składając je do druku[6].

Stanisław był znawcą spraw podatkowych i monetarnych, co uwydatniło się szczególnie w projektach dotyczących spraw skarbowych[7]. Do jego zasług należy także opracowanie i wydanie diariusza sejmu z 1766 roku, za który dostał nagrodę w wysokości 20 tysięcy.

1 marca 1772 roku został nominowany na sekretarza w Gabinecie Stanisława Augusta. Podejrzewa się, że Stanisław Rembieliński został sekretarzem nie w wyniku zasług, lecz dzięki powiązaniom z przedstawicielami ówczesnych elit politycznych.

Młodszy syn Stanisława Rembielińskiego Wiktor, studiował w Królewcu – był uczniem Immanuela Kanta. Po roku 1815 objął funkcję sędzi Trybunału Cywilnego woj. augustowskiego, następnie został prezesem tegoż trybunału. Współtworzył i był założycielem wielu lóż wolnomularskich. W 1824 roku powołany został na senatora – kasztelana Królestwa Polskiego oraz został sentencjonariuszem Sądu Najwyższej Instancji. Wykazał się niezależnością opinii, stwierdzając, że nie może uznać Wojciecha Grzymały za zupełnie niewinnego. Sprawa dotyczyła członkowstwa Grzymały w Towarzystwie Patriotycznym. Został on skazany 30 maja 1828 roku na trzy miesiące więzienia. Nie wypuszczono go jednak na wolność, lecz na rozkaz Mikołaja I został wywieziony do twierdzy Petropawłowskiej, skąd wydostał się dopiero w 1829 roku. Na posiedzeniu sejmu w 1830 roku powiadomił izbę poselską o jednomyślnym powołaniu przez senat gen. Chłopickiego na dyktatora. W 1831 roku dzięki Rządowi Narodowemu otrzymał tekę ministra sprawiedliwości. Zdaniem Handelsmana, Wiktor jako minister sprawiedliwości powiązany był z kaliszanami i z ich protekcji nim został, jednakże sądzić można, że bliższy prawdy jest sąd Skowronka, że Rembieliński był protegowanym Adama Czartoryskiego i dał się poznać jako dobry administrator cieszący się dużym autorytetem. Wiktor dał się poznać jako konstytucyjny liberał oraz propagator wolności druku.

Trzeci syn Stanisława Rembielińskiego – Andrzej piastował urząd radcy departamentu łomżyńskiego.

Najstarszy syn Stanisława, Rajmund urodził się w 1774 roku. W latach 1788 – 92 kształcił się w Szkole Rycerskiej. Szesnastego sierpnia 1794 roku mianowany został pułkownikiem ziemi wiskiej przez generała Chryzantego Opackiego[9]. Rajmund brał udział w powstaniu kościuszkowskim, Po ślubie z Heleną dzięki wniesionemu do małżeństwa przez Opacką posagowi, Rajmund został właścicielem dóbr Krośniewice.

Rozwinął działalność dążącą do uprzemysłowienia kraju. Był zwolennikiem wprowadzenia protekcjonistycznej polityki w stosunku do przemysłu włókienniczego. Rembielińskiego uważa się za twórcę Łodzi przemysłowej. W 1820 roku zaproponował rozparcelowanie gruntów folwarków rządowych na place, które można oddać mieszczanom. Podczas objazdu województwa, ocenił Łódź jako dogodne miejsce dla fabrykantów, głównie z powodu obfitości taniego drzewa budowlanego. Rembieliński odnotował obfitość lasów, strumieni i pokładów gliny. Lasy, według niego, zapewniały budulec i materiał opałowy, strumienie o dużym spadku były dobrym źródłem energii, ponadto czysta i miękka woda była doskonałym surowcem technologicznym. Sprawozdania te dotyczyły nie tylko geologii, ale i perspektyw przyszłej zabudowy. Projekt zorganizowania osady fabrycznej uzyskał akceptację. Jeszcze w tym samym 1820 roku rozpoczął on budowę osady sukienniczej. Wydał geometrze Veibigowi dokładną instrukcję, co do tego jak nowopowstająca osada ma wyglądać. Osobiście wyznaczył miejsce na rynek i określił kierunek ulic. W planie tzw. Nowego Miasta wykorzystał założenia urbanistyki klasycystycznej. Opisał dokładnie, jak powinny wyglądać budynki, z jakich materiałów je budować, zatroszczył się nawet o sposób sprzątania ulic i oczywiście o osadników, którym przyznano bezpłatne działki i ulgi podatkowe[10]. W pracy pomagał mu burmistrz łódzki, dawny oficer napoleoński, Antoni Czarkowski. Gdy już w kwadracie ulic Północna, Wschodnia, Południowa, Zachodnia powstało Nowe Miasto, Rembieliński zaczął tworzyć drugą osadę – Łódkę, leżącą wzdłuż ulicy Piotrkowskiej. Znacznie rozleglejszą od pierwszej i inaczej rozplanowaną z powodu innej struktury produkcji (tam wełna, tu bawełna i len). Sam werbował osadników, dla niektórych – m.in. Geyera, Wendisha – był protektorem. Ten ostatni, o którym Rembieliński zwykł mówić “…najmądrzejszy, najzdolniejszy, najpracowitszy i najszlachetniejszy…”[11], fabrykant zawiódł jego nadzieje. Za własne pieniądze sprowadził mu Rembieliński z Anglii dwie partie bawełny. Tych 45 tysięcy złotych już nigdy nie odzyskał, mimo to jednak dalej inwestował w Łódź i okolice[12].

W roku 1820 został wybrany na marszałka sejmu Królestwa Polskiego. Był członkiem Centralnej Komisji Likwidacyjnej, której celem była likwidacja majątków towarzystw wolnomularskich. Podczas powstania listopadowego powołany został na członka Komisji Potrzeb Wojska. Dwór w Krośniewicach został odwiedzony przez samego Cesarza Napoleona Bonaparte, który podróżował przez tamte okolice. Rajmund Rembieliński był różnie postrzegany przez ludzi jemu współczesnych. Jedni uważali go za reformatora, twórcę potęgi przemysłowej Łodzi, a inni za człowieka niezrównoważonego, nie potrafiącego zapanować nad własnym gniewem. Denerwowały go przemówienia posłów na sejmie, które nic nie wnosiły do rozwoju gospodarczego, do tego stopnia, że potrafił odebrać im głos i przerwać irytujące go przemówienie. Rajmund zmarł 12 lutego 1841 roku w wyniku zapalenia płuc. Został pochowany w rodzinnym grobowcu w Jedwabnem[13].

Aleksander Ireneusz Adam Rembieliński, syn Rajmunda, urodził się 16 grudnia 1820 roku w Warszawie. W 1853 roku poślubił Pelagię Cecylię z hrabiów Zamoyskich, córkę Konstantego ordynata Zamoyskiego i Anieli z książąt Sanguszków. Mieli dwóch synów Stanisława Konstantego Franciszka urodzonego 13 września 1856 roku w Paryżu oraz Konstantego Władysława Stefana urodzonego również w Paryżu 26 grudnia 1857 roku. Zapewne rangę potomków Aleksandra i Pelagii z Zamoyskich mieli podnieść ich rodzice chrzestni. Stanisława Konstantego Franciszka do chrztu podawali Eustachy książę Sapieha i Antonina Skarżyńska w asyście Tomasza Zamoyskiego i Zofii hrabiny Zamoyskiej, natomiast drugiego ich syna Władysław hrabia Zamoyski i Róża hrabina Zamoyska. Chrzest odbył się w kościele świętego Filipa w Paryżu. W 1867 roku od Aleksandra Rembielińskiego poważnie zadłużony majątek odkupiła jego żona Pelagia z Zamoyskich. Dokonała tego dzięki pieniądzom, które otrzymała w spadku po rodzicach. Po śmierci Aleksandra – 4 lutego 1872 roku w Warszawie, wdowa po nim, Pelagia z Zamoyskich wyszła za mąż za Ksawerego hrabiego Branickiego i zamieszkała wraz z nim w zamku Montresor, położonym na południowy zachód od Paryża. Opiekę nad majątkiem w jej imieniu sprawował jej brat Józef hrabia Zamoyski. Pelagia majątek podzieliła pomiędzy synów, zastrzegła sobie jednak prawo dożywotniego pobierania z niego dochodów. Po jej śmierci w 1907 roku, zarząd nad majątkiem przejął Konstanty Władysław Stefan Rembieliński.

Konstanty Władysław ożenił się z Teresą hrabiną Wiśniewską. Mieli czworo dzieci: Rajmunda, Juliettę Karolinę Marię, Marie Pelagię i Konstantego Andrzeja. Konstanty Władysław Stefan Rembieliński zmarł 10 lutego 1933 roku, w wieku 76 lat, podczas podróży na kurację. Majątek odziedziczyli wyżej wymienieni sukcesorzy, jednak administrował nim Konstanty Andrzej.

Najstarszy syn Konstantego Władysława, Rajmund urodził się w 1894 roku w Błoniu. Był on kapitanem lansjerów gwardii carskiej Rosji. Został zamordowany przez bolszewików w Kijowie dnia 8 lutego 1918 roku podczas masakry oficerów cesarskich. Miał wtedy 24 lata.

Julietta Karolina Maria urodziła się w Błoniu 6 lutego 1894 roku. W 1933 roku poślubiła Jerzego księcia Lubomirskiego, syna regenta Zdzisława księcia Lubomirskiego. Ślub i wesele odbyło się w Warszawie. Julietta owdowiała w 1943 roku. Zmarła bezdzietnie we Francji w 1988 roku. Została pochowana na cmentarzu w miasteczku Montresor.

Maria Pelagia urodziła się w Warszawie w roku 1898. Poślubiła wicehrabiego Charlesa Jeana Baptista de la Grandiere (1888 – 1896), pułkownika wojsk francuskich, który wraz z innymi oficerami przebywał w Kutnie. Ich ślub odbył się 5 maja 1926 roku w Krośniewicach. Wstęp do kościoła możliwy był tylko po wcześniejszym okazaniu biletu. Specjalnie na tę uroczystość z Warszawy sprowadzono chór i orkiestrę. Porządku pilnowali umundurowani leśniczowie. Charles Jean Baptist de la Grandiere w latach 1930 – 1932 był zastępcą francuskiego attache przy Lidze Narodów w Genewie, następnie zaś dowódcą 9 pułku piechoty. II wojnę światową wraz z żoną spędził w Algierii. Małżeństwo z powodu braku potomstwa adoptowało Jadwigę Kwilecką, która jest obecnie jedyną sukcesorką pozostałości po fortunie Rembielińskich.

Najmłodszy z rodzeństwa Konstanty Andrzej, urodził się w Błoniu 10 listopada 1910 roku. Jak wcześniej wspomniano to on zarządzał majątkiem w imieniu rodzeństwa. Podczas II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej, walczył w powstaniu warszawskim. Najprawdopodobniej został zamordowany przez Niemców podczas zbiorowej egzekucji w 1944 roku[14].

Gospodarstwa będące własnością Rembielińskich zostały znacjonalizowane po drugiej wojnie światowej i przeszły na własność państwa. Z dóbr Rembielińskich w Krośniewicach utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Błonie.

Historia rodziny Rembielińskich ukazuje jak na przestrzeni dwóch pokoleń, mogła wzrosnąć pozycja rodziny szlacheckiej. Stanisław Rembieliński przystępując do obozu regalistycznego, a potem zostając sekretarzem w gabinecie Jego Królewskiej Mości sprawił, iż Rembielińscy z mało znaczącej rodziny przekształcili się w familię, której członkowie piastowali doniosłe, państwowe stanowiska. Małżeństwa zawierane z przedstawicielkami dobrze usytuowanych rodów szlacheckich ukazują, jak bardzo Rembielińscy pragnęli znaleźć się w kręgu najzamożniejszych ludzi w kraju.

 

W/w fragmenty pochodzą  z artykułu o Rodzinie Rembielińskich i ich archiwum autorstwa Ireneusza Grabowskiego z XVII tomu Kutnowskich Zeszytów Regionalnych.
                                                                                                                                                                             Zapraszamy do lektury!