Rodzaj zabytku: kościół modrzewiowy
Datowanie: 1681 r.
Numer rejestru zabytków i data wpisu: 405/314 z 11.07.1967 (kościół), 406/315 z 11.07.1967 (dzwonnica)
Zastosowanie: sakralne
Zespół architektoniczny:
Drewniany kościół w Grochowie jest budowlą trójnawową o konstrukcji zrębowej zbudowaną z drewna modrzewiowego, bazylikową z niewielkim transeptem o ramionach zamkniętych prostokątnie, orientowaną. Prezbiterium jest mniejsze od nawy i zamknięte trójbocznie z boczną zakrystią. Od frontu i z boku nawy znajdują się kruchty. Dach świątyni jest dwukalenicowy, kryty gontem z kwadratową wieżyczką na sygnaturkę, zwieńczona hełmem baniastym z latarnią. Nawy boczne pokryte są dachami pulpitowymi. Wewnątrz świątyni znajduje się płaski strop. Drewniany chór muzyczny wsparty jest na czterech słupach, o prostej linii parapetu. Ulokowano na nim organy z II poł. XIX w., wykonane przez Ernesta Hugo Biernackiego. Nawy boczne są oddzielone do głównej arkadami. Podłoga w świątyni jest drewniana. Ołtarz główny i dwa ołtarze boczne mają bogate zdobienia z II poł. XVII w. Ambona, pacyfikał, chrzcielnica, barokowe rzeźby i żyrandole pochodzą z XVIII w. Obok kościoła znajduje się drewniana dzwonnica o konstrukcji słupowej zbudowana w I poł. XIX w. na planie kwadratu, kryta gontowym dachem namiotowym. Ogrodzenie świątyni jest murowane.
Historia:
Parafia św. Tomasza Apostoła została erygowana już ok. 1410 r. Pierwszy wybudowany w tym miejscu kościół nie zachował się, ale jego istnienie potwierdzają źródła pisane z końca XIV w. Został on najprawdopodobniej ufundowany przez ród Ogończyków, do którego okoliczne ziemie należały w średniowieczu. Oni również wytyczyli cmentarz, na którym chowano okolicznych mieszkańców. Modrzewiowy kościół został zniszczony podczas potopu szwedzkiego. Nowy kościół, zachowany do dziś, wybudowano w 1681 r., co potwierdza data wyryta na belce tęczowej wewnątrz budowli. Za fundatora świątyni uważa się Stanisława Różyckiego (zm. 1684) – stolnika łęczyckiego w latach 1666-1682, sekretarza królewskiego, elektora Michała Korybuta Wiśniowieckiego z województwa łęczyckiego w 1669 r. i elektor Jana III Sobieskiego z województwa łęczyckiego w 1674 r. Niektóre dokumenty wskazują jednak jako fundatorów kościoła rodzinę Brochockich herbu Osorja. Budując świątynię dokonano również przeniesienia cmentarza parafialnego – na Górkę Grochowską, położoną ok. 300 m od kościoła. W XIX w. stan budynku wymagał porządnej konserwacji i remontu. Ówcześni proboszczowie planowali rozebrać świątynię i wybudować na jej miejsce kolejną, zebrali już nawet odpowiedni budulec. Jednak władze carskie nie wydały zezwolenia na budowę. Wzniesiono za to cztery kapliczki wokół kościoła, organistówkę i budynek gospodarczy.
